Dozwolony użytek osobisty

Korzystanie z utworu bez zezwolenia twórcy – dozwolony użytek osobisty.

Twórcy korzystają z ochrony prawnej swoich utworów. W ściśle określonych przypadkach prawo autorskie dopuszcza jednak możliwość nieodpłatnego korzystania z utworów bez zgody twórców. Jednym z takich przypadków jest dozwolony użytek osobisty. Przy czym dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.

Kiedy można powołać się na dozwolony użytek osobisty?

Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Własny użytek osobisty to korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym.

W jakim przypadku utwór jest utworem rozpowszechnionym?

Utwór rozpowszechniony to taki, który za zgodą twórcy został w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie. „Publiczność” udostępnienia ma miejsce w sytuacji, gdy grupa odbiorców nie jest z góry ograniczona oraz gdy ich ilość jest znaczna, czyli jest to więcej niż kilka osób.

W sytuacji gdy wykorzystanie dotyczy utworu nierozpowszechnionego nie ma możliwości powoływania się na dozwolony użytek osobisty.

Jak interpretować pojęcie „krąg osób pozostających w związku osobistym”?

Związek osobisty oznacza w szczególności pokrewieństwo, powinowactwo lub stosunek towarzyski. O ile krąg osób powiązanych pokrewieństwem czy też powinowactwem nie będzie nam trudno ustalić, o tyle już wskazanie osób pozostających w stosunku towarzyskim może stwarzać problemy. Niezbędne w tutaj jest podtrzymywanie więzów przez pewien czas pomiędzy osobami, które się znają i utrzymują ze sobą kontakty towarzyskie, czyli spotykają się prywatnie. Związek taki nie materializuje się jednakże poprzez samo uczęszczanie na te same wykłady, treningi czy też pracę w tej samej korporacji.

Co obejmuje uprawnienie do korzystania z utworu?

Istotne pozostaje wyjaśnienie pojęcia „korzystanie z utworu”. Korzystaniem z utworu są wszystkie czynności związane z jego eksploatacją, tj. utrwalanie, zwielokrotnienie dzieła reprodukcja, wykonywanie kopii a także wszelkie formy jego rozpowszechniania, tj. udostępnienie publiczności, najem, dzierżawa. Korzystaniem nie jest natomiast samo zapoznawanie się z utworem, czyli pasywny odbiór dzieła. Co oznacza, że samo obejrzenie filmu czy wysłuchanie piosenki nie będzie mieściło się w definicji „korzystania z utworu”. Jednakże w przypadku, gdy film, czy też piosenkę ściągniemy na twardy dysk naszego komputera to będzie mieli już do czynienia ze zwielokrotnieniem utworu, mieszczącym się w tym pojęciu.

Czy są jakieś wyjątki, wyłączenia?

Własny użytek osobisty to uprawnienie do korzystania z utworu za wyjątkiem budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz korzystania z baz danych spełniających cechy utworu, chyba że korzystamy z nich do własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. Dozwolony użytek osobisty nie ma zastosowania również do programów komputerowych. Należy pamiętać, że z dozwolonego użytku własnego mogą korzystać wyłącznie osoby fizyczne, tj. na dozwolony użytek nie mogą powoływać się osoby prawne.

Popatrzmy na przykład

Ludwik ma dwóch dorosłych synów, którzy opuścili już dom rodzinny i mieszkają z dala od ojca w różnych miastach. Niedawno kupił płytę z przepiękną muzyką i znając gust muzyczny synów chciałby, aby i oni mogli wysłuchać tych utworów. Postanowił, więc wykonać 2 kopie płyty i przesłać je każdemu synowi, tak aby wszyscy trzej mogli delektować się fantastycznymi dźwiękami. Wykonanie przez niego kopii płyty z muzyką w celu udostępnienia ich dzieciom będzie korzystaniem z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego nie wymagającym zezwolenia twórcy.