Wizerunek jako dobro osobiste podlegające ochronie

Rozwijająca się technologia spowodowała, że każdego roku robimy setki zdjęć.

Dawniej zdjęcia trafiały do albumu rodzinnego, a album do szuflady. Obecnie naszym albumem jest Internet. Świeżo zrobioną fotografię publikujemy na portalu społecznościowym, do którego nieograniczony dostęp mają inne osoby. Nie zastanawiamy się wtedy nad tym, czy każda uwieczniona na niej osoba będzie zadowolona z naszego spontanicznego działania.

Tymczasem fotografia jest klasycznym nośnikiem wizerunku, a jego rozpowszechnianie wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej (art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 04 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych dalej: „Prawo autorskie”). Każdy ma bowiem prawo zdecydować czy i w jakich okolicznościach jego wizerunek może być rozpowszechniony.

Wizerunek, czyli co?

W rozumieniu Prawa autorskiego wizerunkiem jest rozpoznawalna podobizna danej osoby, czyli jej wygląd. Do naruszenia prawa do wizerunku dochodzi wtedy, gdy przedstawione zostaną charakterystyczne cechy fizyczne pozwalające na identyfikację danej osoby.

Kiedy następuje rozpowszechnienie?

Rozpowszechnienie wizerunku ma miejsce, gdy bliżej nieokreślony, nieograniczony krąg osób ma możliwość zapoznania się z nim. Także zamieszczenie na stronie portalu internetowego tzw. głębokiego linku (deep link), umożliwiającego użytkownikom tego portalu bezpośrednie (tj. z pominięciem struktury nawigacyjnej strony głównej innego portalu) otwarcie rekomendowanej witryny stanowi rozpowszechnianie wizerunku zamieszczonego na tej witrynie (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lipca 2004 r., sygn. akt I ACa 564/04).

W jakim przypadku możemy rozpowszechniać cudzy wizerunek?

Jak wynika ze wskazanego powyżej art. 81 ust. 1 Prawa autorskiego do rozpowszechnienia cudzego wizerunku potrzebujemy zgody. Zgoda może być udzielona w dowolnej formie, jednakże powinna być niewątpliwa, czyli nie można jej domniemywać. Osoba, która udziela zgody musi mieć bowiem pełną świadomość zarówno, co do formy przedstawienia jej wizerunku, jaki i miejsca oraz czasu publikacji, zestawienia z innymi wizerunkami, a także towarzyszącego jej komentarza. Zgoda powinna dotyczyć więc także warunków dopuszczalnego wykorzystania wizerunku. Osoba, której wizerunek ma być wykorzystywany może dowolnie ograniczyć zakres zezwolenia np. może wyrazić zgodę na publikację tylko w oznaczonym czasopiśmie, czy też wyznaczyć granice czasowe publikacji. 

Czy możliwa jest publikacja bez zgody?

Zgoda na rozpowszechnianie nie jest konieczne w przypadku gdy osoba, której wizerunek jest publikowany otrzymała za pozowanie umówioną zapłatę i wyraźnie nie zastrzegła, że nie wyraża zgody na rozpowszechnienie swojego wizerunku. Zezwolenie nie jest wymagane również w przypadku rozpowszechniania wizerunku:

Wobec powyższego w przypadku publikacji zdjęcia, na którym uwieczniono wydarzenie publiczne nie jest potrzebna zgoda sfotografowanych osób, jeśli stanowią one fragment całości. Oznacza to, że osoba przedstawiona na zdjęciu powinna być jednym z jego wielu elementów, pojawiającym się na nim przypadkowo, „przy okazji” utrwalania danego krajobrazu czy publicznego wydarzenia.

Natomiast nie będzie to miało miejsca w przypadku, gdy sfotografowana osoba została skadrowana na tle innych osób w taki sposób, że to ona stanowi wiodący temat zdjęcia.

Jakie są uprawnienia osoby, której prawo do wizerunku zostało naruszone?

W przypadku naruszenia prawa do wizerunku osoba, której prawo zostało naruszone może żądać zaniechania tego działania, usunięcia skutków naruszenia, w szczególności poprzez złożenie publicznie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie. Może ona dochodzić również zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy naruszenie było zawinione oraz zobowiązania sprawcy, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany cel społeczny (art. 83 w zw. z art. 78 ust. 1 Prawa autorskiego).

Częstą praktyką wśród przedsiębiorców jest umieszczanie na stronach internetowych zdjęć pracowników, czy też współpracowników wraz ich stanowiskami, numerami telefonów służbowych i adresami poczty elektronicznej. Należy pamiętać, że takie działania stanowią rozpowszechnienie cudzego wizerunku i wymagają zgody danej osoby.

Prawo autorskie